រមណីយដ្ឋាន

វត្ត​ពោធិវនារាមស្ពឺ


វត្ត​ពោធិវនារាម​ស្ពឺមានទីតាំងស្ថិតនៅ ភូមិ​ស្ពឺលិច ឃុំស្ពឺ ស្រុកចំការលើ ខេត្ត​កំពង់ចាម។ វត្ត​នេះ​ទំនងធ្វើលើ​ទីតាំង​ប្រាសាទចាស់ ពីព្រោះយើងឃើញ​មាន​សំណល់​ស៊ុម​ទ្វារ​ជា​ច្រើន និង​ផ្ដែរ​មួយ​ស្ថិត​នៅក្នុង​រចនាបថ​ព្រៃ​ក្មេងផង។ បើ​តាម​រូ​ប​ថត​ចាស់​មួយ​សន្លឹក​ដែល​យើង​មាន (នៅខាង​ក្រោម​បំផុត) កាល​ពី​ដើម​ទីតាំង​នេះ​មាន​ប្រាសាទ​ឥដ្ឋ​ចំនួន​ពីរ។ ចំពោះ​លក្ខណៈ​ប្រាសាទ​ឥដ្ឋ​ចំនួន​ពីរ​បែបនេះ (មិនមែន​បី) យើង​ឃើញ​មាន​នៅ​ច្រើន​កន្លែង​ដែរពោល​នៅ​ ប្រាសាទ​ព្រះធាតុនៅក្នុង​បន្ទាយ​ព្រៃនគរ, ប្រាសាទ​ស្រីនៅ​ស្រុក​កំពង់លែង, ប្រាសាទ​នាង​ខ្មៅ​ខេត្ត​តាកែវ, ប្រាសាទគោកចក និង​ប្រាសាទ​វត្ត​ព្រះ​ឥន្ទ​កោសិយ៍​នៅជិតអង្គរ ។ល។

ព្រះវិហារ​នេះ​មាន​រូបរាង​ស្អាត ឯ​ផ្នែក​ខាង​ក្នុង​មិន​មែន​គំនូរ​ទេ មាន​តែ​គំនូរ​ជា​ផ្កា​បែប​បារាំង​នៅ​ជិត​ក្បាល​សសរ។ នៅ​ផ្នែក​ខាង​ក្នុង​ព្រះវិហារ​នេះ​ក៏​មាន​ចារិក​ដែរ ខ្ញុំ​នឹង​បង្ហាញ​នៅ​ពេល​ក្រោយ​ទៀត​ បើ​មាន​ឱកាស។

នៅខាង​កើត​ព្រះ​វិហារ​មាន​ចេតិយ​មួយ​ដែល​មាន​ចារឹក​ទាំង​ខាង​មុខ​នឹង​ខាង​ក្រោយ តែ​គួរ​ឲ្យ​សោកស្ដាយ​ចារឹក​ខាង​ក្រោយគេលាប​កំបោរ​បាត់​អក្សរ​ទៅហើយ (សូម​មើល​រូប​ខាង​ក្រោម)។ ចំពោះចារឹក​នេះ (នៅផ្នែកខាង​មុខ​នៃចេតិយ) ខ្ញុំ​បាន​ស្រង់​មក​ជា​អក្សរ​សព្វថ្ងៃ​ដែរ៖

ឆ្នាំច នក្សត្រ ឆស័ក ព្រះពុទ្ធសករាជ២៤៧៧ គ្រឹស្តសករាជ១៩៣៥
វត្តពោធីវនារាម ឃុំស្ពឺ ស្ទឹងត្រង់ កំពង់ចាម ព្រះចេតិយនេះ ព្រះ
វិន័យសត្ថាបាឡាត់គណ (អ៊ុក) (គៀត) មានសទ្ធាជ្រះថ្លាបានប្រកាស
ប្រាប់ពួកបណ្ដាជនជាឧបាសក ឧបាសិកា ជើងវត្តទាំងអស់ គឺភូមិស្ពឺ បន្ទាយជ័យ ពែងមាស
ព្រមទាំង​ភិក្ខុ​សាមណេរ​កុមារ​ជាសិស្សានុសិស្ស​ទាំង​ប៉ុន្មាន រួម​គំនិត​គ្នា​កសាង
ក្នុងរាជ​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ព្រះ​ស៊ីសុវត្ថិ​មុនីវង្ស ដើម្បី​បដិស្ឋាន​ព្រះពុទ្ធ​រូប​បដិមាការ
ព្រម​ទាំង​ធាតុ​លោកអ្នក​ដ៏​មាន​គុណ មាន​មាតាបិតាជាដើម ដើម្បី​ជា​ទីគោរព​តទៅ
សាងអស់ប្រាក់ចំនួន ១២៨៨ រៀល
***

តាម​រយៈចារឹក​លើ​ចេតិយ​នេះយើង​អាច​ដឹង​ថា​ស្រុក​ចម្ការ​លើ​មិនទាន់​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ទេ​នៅ​ពេល​នោះ នៅពេល​ក្រោយ​ទៀត​ទើប​គេ​​​កាត់​មួយ​ផ្នែក​នៃ​ស្រុក​ស្ទឹង​ត្រង់​ឲ្យ​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ស្រុក​ចម្ការ​លើ។ តាម​ឋានន្តរសង្ឃ​មន្ត្រី​សង្ឃ ព្រះបាឡាត់គណមាន​ដំណែងធំ​បន្ទាប់ពីព្រះមេគណខេត្ត។​ ចំពោះព្រះវិន័យសត្ថាអង្គនេះ ព្រះអង្គជាព្រះបាឡាត់គណខេត្តទៀត តែយើងមិនដឹងថាព្រះអង្គគង់នៅវត្ត​នេះ ឬ​ក៏​គង់​នៅ​ទីរួម​ខេត្ត​ តែ​ទំនង​ថា​ព្រះអង្គ​​មាន​ស្រុកកំណើត​នៅទីនេះទើប​មក​កសាង​ចេតិយ​នៅបដិស្ឋានធាតុ​មាតាបិតានៅស្រុកកំណើត។​

រូបប្រាសាទចាស់កាលនៅគង់វង្ស មិនដឹងថតឆ្នាំណា តែប្រហែលកំឡុងដើមសតវត្សរ៍ទី២០៖

លេខបញ្ជី៖ EFEO_CAM12411

Categories: រមណីយដ្ឋាន, រឿង​រ៉ាវ​អំពី​ខែត្រ​កំពង់ចាម | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , | បញ្ចេញមតិ

ប្រាសាទភ្នំត្រប់


ខាង​ក្រោម​នេះ​ជា​រូបភាព​ដែល​បំប្លែង​ពីអត្ថបទ​មួយ​ដែល​ខ្ញុំ​សរសេរ​ចុះ​ផ្សាយ​ក្នុង​ទស្សនាវដ្ដី​កម្ពុជសូរិយា​ ឆ្នាំទី៦៦ លេខ២ បោះពុម្ព​ឆ្នាំ​២០១៩ ទំព័រ៧៨ ដល់៩២ ។

ខ្ញុំ​ក៏​ធ្លាប់​ដក​ស្រង់​អត្ថបទ​​អំពី​ភ្នំត្រប់ពី​វេបសាយ​​ផ្សេង​ទៀត​យក​មក​ចុះ​ផ្សាយ​នៅ​ទី​នេះ​ដែរ៖

Categories: រមណីយដ្ឋាន, រឿង​រ៉ាវ​អំពី​ខែត្រ​កំពង់ចាម, សៀវភៅ | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , , | 2 មតិ

វត្តសុភារង្សី


វត្តសុភារង្សី ស្ថិតនៅ​ក្នុង​​ឃុំ​សូភាស ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខេត្ត​កំពង់ចាម។ ដើម្បី​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ទី​វត្ត​អារាម​នោះ​ យើង​អាច​ធ្វើ​ដំណើរ​ពី​២​​ផ្លូវ។ ទី​មួយ​គឺ​ចេញ​ពី​ទី​រួម​ស្រុក​ចំការ​លើ​ទៅ​ទិស​ខាង​កើត​​រហូត​ដល់​ឃុំ​មេសរ​ជ្រៃ ហើយ​បត់​ស្ដាំ​ដៃ​ ឯ​ទី​ពីរ​គឺ​ធ្វើ​ដំណើរ​ពី​ក្រុង​កំពង់​ចាម​ទៅ​កាន់​ទី​រួម​ស្រុក​ស្ទឹង​ត្រង់ បន្ទាប់​មក​បត់​ឆ្វេង​ទៅ​ទិស​ខាង​លិច​សម្ដៅ​​ទៅ​ឃុំ​មេសរជ្រៃ​ដែរ ហើយបត់​ឆ្វេង​ដៃ​វិញ (សរុប​មក​គឺមក​ពី​ទិស​ដៅ​ម្ខាង​ម្នាក់)។ ចម្ងាយបត់ចូល​ពី​ម្ដុំ​ផ្សារ​មេសរជ្រៃ​ទៅ​ត្បូង​នោះ​ប្រមាណ​ជា​ ៥ គ.ម.។

ទីតាំង​ព្រះ​វិហារ​សព្វ​ថ្ងៃ​ទំនង​ធ្វើ​លើ​គ្រឹះ​ប្រាសាទ​ចាស់​ដែល​ធ្វើ​ពី​ឥដ្ឋ។ នៅ​ក្នុង​ទីតាំង​វត្ត​ទាំង​មូល​មាន​បន្សល់​ទុក​ផ្ដែរ​រចនាបថ​សម័យ​មុន​អង្គរ​ចំនួន​៤ ក្នុង​នោះ​ផ្ដែរ​រចនាបថ​សម្បូណ៌ព្រៃគុក​ចំនួន៣ និង​ផ្ដែរ​រចនាបថ​កំពង់​ព្រះ​ចំនួន​១។ ប្រសិន​បើ​នៅ​សល់​ផ្ដែរ​ចំនួន​៤​ យ៉ាង​ហោច​ណាស់​អាច​មាន​ប្រាសាទ​យ៉ាង​តិច​មួយ ឬ​យ៉ាង​ច្រើន​៤ដែរ​។ បើ​តាម​ផែន​ទី​ដែល​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​បារាំង​ ​លោក Lunet de Lajonquiere (1902, p. 300) គូរទុក និងបាន​សរសេរ​បញ្ជាក់ថា កាលនោះគាត់ឃើញប្រាសាទឥដ្ឋចំនួន​៣ និងគំនរ​ឥដ្ឋច្រើនគំនរទៀត។

ផ្ដែររចនាបថកំពង់ព្រះ

ផ្ដែររចនាបថ​សម្បូណ៌ព្រៃគុក (១)

ផ្ដែររចនាបថ​សម្បូណ៌ព្រៃគុក (២)

ផ្ដែររចនាបថ​សម្បូណ៌ព្រៃគុក (៣)

ក្រៅពីផ្ដែរទាំង៤ ដែលគេយកទៅតម្រៀបជា​មួយ​មេទ្វារ​​ដោយ​បៀក​បិត​ស៊ីម៉ង់​ធ្វើ​ជា​អាង (?) នោះ ក៏មាន​សេស​សល់​សំណល់​ជើង​ទម្រ​មួយ​ចំនួន ក្បាល​តោ​សម័យ​អង្គរ​មួយ​ និង​បំណែក​ឥដ្ឋ​ពាស​ពេញ​ទី​ធ្លា​វត្ត​។ ដូច្នេះ​ តាម​ការ​សង្កេត​​​​ជា​បឋម​នេះ​​អាច​បញ្ជាក់ថាតំបន់​នេះ​ថ្វី​ត្បិត​តែ​ស្ថិត​នៅ​តំបន់​ខ្ពង់រាប​​ និង​ជាតំបន់​សម្បូណ៌ព្រៃ​ តែ​មាន​សហគមន៍​មនុស្ស​រស់​នៅ​ត​រហូត​មក​តាំង​ពី​សម័យ​មុន​អង្គរ។

បន្ថែម​ពី​នេះ ​និស្សិត​បុរាណ​វិទ្យា​ជំនាន់​ទី១២ ឈ្មោះ​ ស៊ាង រ៉ូស្សាត ​ក៏​បាន​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ និង​សរសេរ​ជា​សារណា​មួយ​ច្បាប់​​​ដោយ​ដាក់​ចំណង​ជើង​ថា «សូភាស៖ ភូមិសូភាស ខេត្តកំពង់ចាម (បុរាណស្ថាន និងសហគមន៍មនុស្សជុំវិញ)» អំពី​ទីតាំង​នេះ​ដែរ។ សៀវភៅ​នេះ​ អាច​រក​អាន​បាន​នៅ​បណ្ណាល័យ​សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​វិចិត្រ​សិល្បៈ ទីតាំង​នៅ​ក្រោយ​សារមន្ទីរជាតិ និង​ជាប់​របង​ខាង​ជើង​ព្រះ​បរម​រាជវាំង។

Categories: រមណីយដ្ឋាន | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , | បញ្ចេញមតិ

ផ្ដែរ​រចនាបថ​សំបូរ​ព្រៃគុក​នៅ​ភ្នំបាធាយ


កាល​ពី​ម្សិល​មិញ ខ្ញុំ​​បង្ហោះ​រូប​ថត​ទេស​ភាព​ពី​លើ​ភ្នំ​បាធាយ​ ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំ​​សូម​បង្ហាញ​​ភស្តុតាង​​នៃ​វត្តមាន​ប្រាសាទ​បុរាណ​មួយ​ដែល​សព្វថ្ងៃ​រលំ​បាត់​ទៅ​ហើយ​នៅ​លើ​ទីតាំង​ភ្នំ​នេះ។ គួរ​បញ្ជាក់​ថា ភ្នំបាធាយ​ជា​ភ្នំ​​​ធំ​មួយ​នៅ​កណ្ដាល​ស្រុក​បាធាយ​ ខេត្ត​កំពង់​ចាម​ ស្ថិត​នៅ​ស្ទើ​ពាក់​កណ្ដាល​ផ្លូវ​ភ្នំពេញ​កំពង់ចាម (៦០ គ.ម. ពីភ្នំពេញ, ៦៥ គ.ម. ទៅ​កំពង់ចាម)។ បើ​ធ្វើ​ដំណើរ​ពី​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ ​យើង​នឹង​ឃើញ​វត្ត​មួយ​នៅ​ខាង​ស្ដាំ​ដៃ​ឈ្មោះ​ វត្ត​គិរី​បុប្ផារាម ស្ថិត​នៅ​ជើង​ភ្នំ​បាធាយ។ យើង​អាច​ឡើង​ភ្នំ​នេះ​ដោយ​​ដើរ​តាម​ជណ្ដើរ​ពី​ជើង​ភ្នំ​ទៅ​ក៏​បាន តែ​បើ​ចង់​ឡើង​ភ្នំ​ដោយ​ម៉ូតូ​ ឬ​ឡាន​​វិញ តោង​ជិះ​បង្ហួស​បន្តិច​នឹង​ឃើញ​ផ្លូវ​ដី​មួយ​នៅ​ខាង​ស្ដាំ​ដៃ បត់​ចូល​ទៅ​ហើយ​ជិះ​រហូត​ដល់​ សាលា​បឋម​សិក្សា​​មួយ ហើយបត់​ស្ដាំ​តាម​ផ្លូវ​ដី និងបេតុង​ឡើង​ទៅ​លើ​ភ្នំ​តែ​ម្ដង។

ពេល​ឡើង​ទៅដល់​ជំរាក់​មួយ យើង​នឹង​ឃើញ​រោង​សំណង់​សក្ការៈ​មួយ​អន្លើ។ ចំណុច​នេះ​មាន​ជណ្ដើរ​ចុះ​ទៅ​ក្រោម​ចំ​ដល់​វត្ត​ ដូច​មាន​និយាយ​នៅ​ខាង​លើ។ នៅ​ត្រង់​ចំណុច​មួយ​ទៀត​នៅ​លើ​ភ្នំ​ គេ​មាន​សង់​ជា​រោង​ពី​ស៊ី​ម៉ង់​ដើម្បី​តម្កល់​ចម្លាក់​ព្រះ​ពុទ្ធ​រូប​​ថ្មី​មួយ​អង្គ និង​ផ្ដែរ​រចនាបថ​សំបូរ​ព្រៃគុក​មួយ​ពី​ថ្មភក់។

ផ្ដែរ​រចនាបថ​សំបូរ​ព្រៃគុក

ក្រៅ​ពី​វត្ត​មាន​ផ្ដែរ​ដែល​អាច​បញ្ជាក់​ពី​​អត្ថិភាព​នៃ​ប្រាសាទ​បុរាណ​មួយ​ដែល​សព្វថ្ងៃ​រលំ​បាត់​រូប​រាង​ហើយ​នោះ ទីតាំង​ភ្នំ​នេះ​ក៏​មាន​​ជា​រោង​អ្នកតា រោង​សក្ការៈនានា ក៏​ដូច​ជា​ចេតិយ​ដែរ។ នេះ​ស​បញ្ជាក់​ពី​ជំនឿ​យ៉ាង​មុត​មាំ​របស់​អ្នក​ស្រុក​ដែល​នៅ​តែ​គោរព​ដល់​ភ្នំ​នេះ​តាំង​ពី​ដើម​ត​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន។

បន្ថែម​ពី​នេះ ​និស្សិត​បុរាណ​វិទ្យា​ជំនាន់​ទី១៩ ឈ្មោះ​ ម៉ុក មករា ​ក៏​បាន​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ និង​សរសេរ​ជា​សារណា​មួយ​ច្បាប់​​​ដោយ​ដាក់​ចំណង​ជើង​ថា «ភ្នំបាធាយ ជំនឿ និងកិច្ចប្រតិបត្តិ» អំពី​ទីតាំង​នេះ​ដែរ។ សៀវភៅ​នេះ​ អាច​រក​អាន​បាន​នៅ​បណ្ណាល័យ​សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​វិចិត្រ​សិល្បៈ ទីតាំង​នៅ​ក្រោយ​សារមន្ទីរជាតិ និង​ជាប់​របង​ខាង​ជើង​ព្រះ​បរម​រាជវាំង។

Categories: កម្រង​រូបភាព, រមណីយដ្ឋាន | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , , , | បញ្ចេញមតិ

ចម្លាក់នៅប្រាសាទព្រះធាតុបារាយណ៍


ចម្លាក់នៅ​លើ​ផ្ដែរ និងហោជាង​ប្រាសាទ​ព្រះធាតុ​បារាយណ៍​ត្រូវ​បាន​យក​តម្រៀប​ជា​ឃឿន​ព្រះវិហារ​នៅ​ខាង​មុខ​ប្រាសាទ។ ចម្លាក់ទាំង​នេះ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​រចនាបថ​បាពួននៅសតវត្ស​ទី១១។ លក្ខណៈគួរឱ្យ​កត់សម្គាល់នៃរចនាបថបាពួន គឺការឆ្លាក់ទេពកថា​នៅ​លើ​ផ្ដែរ និងហោជាង ជាភាគច្រើន​ជា​ទេព​កថា​ដែល​ទាក់ទង​នឹង​ព្រះ​នរាយណ៍។

ចម្លាក់នេះ​ទំនង​ស្ថិត​នៅ​លើ​ផ្ដែរ (?) ដែល​បង្ហាញរូបព្រះឥសូររាំ ដែលគេហៅថា ព្រះនាថរាជ (ស្ដេចរបាំ)។ គេឃើញនៅជុំវិញមានវត្តមាន​ព្រះព្រហ្ម (ខាង​ឆ្វេង), ព្រះនរាយណ៍ និងព្រះគណេស (ខាងស្ដាំ) និងទេពមួយចំនួនដែលពិបាកសម្គាល់។ នៅខាង​ឆ្វេង​បំផុត​ ទំនង​ជា «ពានរ​មួយ»។

ផ្ដែរ? ព្រះនាដរាជ (ព្រះឥសូររាំ)

ឯចម្លាក់នេះមានរូបរាងជាហោជាង (រាងត្រីកោណ) ដែលបង្ហាញ​រូបព្រះភិរុណ (?) ជិះហង្ស។

ហោជាង ព្រះភិរុណ?

ចម្លាក់បន្ទាប់គឺចម្លាក់ព្រះនរាយណ៍ផ្ទុំ។ អ្នកស្រុកហៅរូបនេះថាជារូបស្ដេចកនផ្ទុំ។ ចម្លាក់ឈុតនេះដំបូងៗឡើយ គេឆ្លាក់ជារូបព្រះនរាយណ៍ផ្ទុំលើនាគតែម្ដង តែចាប់ពីសតវត្សទី១១មក គេបែ​ជាឃើញព្រះនរាយណ៍ផ្ទុំលើសត្វ​ផ្សេងទៅវិញ។ មានមតិខុសៗគ្នាចំពោះសត្វនេះ អ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះគិតថា​ជាមករ ខ្លះគិតជា​គជសីហ៍។

ផ្ដែរ​រូប​ព្រះនរាយណ៍ផ្ទុំ

ចម្លាក់នេះទំនងជាឆ្លាក់លើ​ផ្ដែរបង្ហាញឈុតពាលីនិងសុគ្រឹពប្រយុទ្ធគ្នា។ នៅខាង​ឆ្វេងគេឃើញព្រះរាម​បម្រុងនឹងលើធ្នូបាញ់សម្ដៅទៅពាលី (មួយណាពាលី) ឯនៅខាងស្ដាំគេឃើញព្រះលក្ស្មណ៍ និងហនុមានដែលលុតជង្គង់។

ផ្ដែរឈុតពាលីប្រយុទ្ធគ្នានឹងសុគ្រីព

ចម្លាក់ពេញ

នៅ​លើ​ផ្ដែរមួយទៀត យើងឃើញឈុត​មួយដែលឧស្សាហ៍លេចឡើងដែរ គឺឈុតព្រះក្រឹស្ណាលើភ្នំគោវធ៌នជាឆ័ត្រការពារព្យុះភ្លៀងរន្ទះដែលព្រះឥន្ទ​បង្អុរ​មក​កម្ទេចពួកគង្វាលគោដែលមិនគោរពព្រះអង្គ ហើយទៅគោរពព្រះក្រឹស្ណាវិញ។ យើងឃើញយ៉ាងច្បាស់នូវកាយវិការ​ដ៏​អង់អាចនៃព្រះក្រឹស្ណា​ដែលលើ​ភ្នំ​ដោយ​ដៃតែម្ខាង ហើយឈរតែជើងមួយចំហៀង ឯនៅជុំវិញនោះអ្នកគង្វាលគោទាំង​ឡាយ​ភ័យខ្លាច និង​បន់ស្រន់សូម​ឱ្យ​ព្យុះភ្លៀន​រន្ទះ​វិនាស​​ផុត​បាត់ទៅ។

ផ្ដែរ? ព្រះក្រឹស្ណាលើភ្នំគោវធ៌ន

នៅលើផ្ដែរមួយនេះវិញ ជាឈុតដែលយើងឃើញនៅពាសពេញស្រុកខ្មែរ​ជា​ចម្លាក់ក្ដី ជាប្រតិមាក្ដី។ អ្នកស្រុកជាធម្មតាហៅរូបនេះថាទាញព្រ័ត្រ។ តាមព័ត៌មានពីអ្នកស្រុកប្រាប់ថា ក្បាលអណ្ដើក (កូម៌) នោះត្រូវគេលួចដាប់នៅទសវត្សន៍​ឆ្នាំ​១៩៨០។

ផ្ដែរ? កូរសមុទ្រទឹកដោះ

បន្ទាប់មកយើងឃើញមាន​ផ្ដែរមួយទៀតក្នុងរចនាបថបាខែងឬកោះកេរ (?) ដែលបង្ហាញ​រូប​ព្រះឥន្ទ​គង់លើ​ដំរីព្ធរាវណ។ ផ្ដែរនេះដាច់បាត់អស់មួយផ្នែកធំ​ទៅហើយតែយ៉ាងណាក្ដីយើងអាចនៅមើលឃើញក្បាលដំរីបាន។ ប្រសិនបើផ្ដែរនេះមានទីតាំងដើមនៅទីនេះមែន មានសេចក្ដីថាទីតាំងនេះជា​ទីសក្ការៈបែបសាសនា​តាំងពីដើម​​សម័យអង្គរមកម៉្លេះ ហើយត្រូវបានពង្រីក​ឱ្យ​កាន់​តែ​ធំ​នៅ​​សតវត្ស​ទី១១។

ផ្ដែររចនាបថបាខែង-កោះកេរ?

ឯ​ផ្ដែរចុង​ក្រោយ​នេះ​ជា​រូប​ព្រះនរាយណ៍​គង់​លើ​គ្រុឌនៅ​លើ​តោ​មួយ​ដែល​​​​ឈរ​ជើងពីរ​នៅ​ចំ​កណ្ដាល​នៃ​ផ្ដែរ។ ផ្ដែរ​នេះ​ទំនង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​រចនាបថបាខែងឬកោះកេរ?​ ។

ផ្ដែររចនាបថបាខែង-កោះកេរ?

ចម្លាក់ មិនស្គាល់សាច់រឿង

ប្រាង្គកណ្ដាល និងឃឿនព្រះវិហារថតពីទិស​ពាយ័ព្យ (២០១៣)

*អរគុណលោក ឡេង ស៊ីរ៉ង់ បេក្ខជនថ្នាក់បណ្ឌិតជំនាញប្រវត្តិសិល្បៈនៃសាកលវិទ្យាល័យសិល្បករ ក្រុងបាងកក ដែលបានជួយកំណត់អត្តសញ្ញាណផ្ដែរ​ទាំងពីរចុងក្រោយ។

អានបន្ថែម៖

Categories: កម្រង​រូបភាព, រមណីយដ្ឋាន | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , | បញ្ចេញមតិ

ប្រាសាទព្រះធាតុបារាយណ៍


ប្រាសាទព្រះធាតុបារាយណ៍​មាន​ទីតាំង​ស្ថិត​នៅ​ឃុំ​បារាយណ៍ ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្ត​កំពង់ចាម។ ដើម្បីធ្វើ​ដំណើរ​ពីប្រាសាទ​នេះ (ដោយ​ចេញ​ពី​ក្រុង​ភ្នំពេញ) គេត្រូវ​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​ផ្លូវ​ជាតិ​លេខ​៦អា ហើយ​ឆ្លង​ស្ពាន​ព្រែក​តា​មាក់​ទៅ​ត្រើយ​ខាង​កើត បន្ទាប់​មក​បត់​ឆ្វេង​ស្រប​តាម​បណ្ដោយ​មាត់​ទន្លេ។ ត្រូវ​ធ្វើ​ដំណើរ​រហូត​តាម​ផ្លូវ​កៅស៊ូ​និង​ផ្លូវ​បេតុង​រហូត​ដល់​ទីរួម​ស្រុក​ស្រីសន្ធរ គឺទីប្រជុំជន​ព្រែកពោធិ៍។ បន្ត​ដំណើរ​ទៅ​ទៀត​ប្រមាណ​ជា​ ៨គីឡូម៉ែត្រ​​ទៅ​ដល់​ផ្សារ​ព្រែក​ដំបូក ដែល​មាន​វត្ត​កោះកែវនៅ​ខាងឆ្វេងដៃ និងវត្ត​ប្រាសាទ​វដ្ដី​នៅខាង​ស្ដាំ​ដៃ។ បន្ទាប់​មក​ត្រូវ​បត់​តាម​ផ្លូវ​ដី​នៅ​មុខ​វត្ត​ប្រាសាទ​វដ្ដី​ហើយធ្វើ​ដំណើរ​ប្រមាណ​ ៧គីឡូម៉ែត្រ​ទៀត​មុននឹង​ទៅ​ដល់​ឃុំ​បារាយណ៍ ឯប្រាសាទ​ព្រះ​ធាតុ​បារាយណ៍​ស្ថិត​នៅ​ចម្ងាយ​ប្រមាណ​ ១គីឡូម៉ែត្រ​ខាង​ត្បូង​ឃុំ​នេះ។

ប្រាសាទនេះ​សព្វ​ថ្ងៃនៅ​សល់​ប្រាង្គ​មួយ​ធ្វើ​ពី​ថ្មភក់ និង​ថ្មបាយក្រៀម។ ប្រាង្គ​នេះ​មា​នទ្វារ​ចូលពី​ពីរ​ទិស​ គឺ​ខាង​កើតនិងខាង​លិច (គេសន្ធប់​ទ្វារ​ខាង​លិច​នឹង​ឥដ្ឋ) ឯទ្វារ​ខាង​ជើងនិងត្បូង​ជា​ទ្វារ​បញ្ឆោត។ គេសង្ស័យ​ថា​ប្រាសាទ​នេះ​មាន​ប្រាង្គ​បី​ពីព្រោះគេ​ឃើញ​មាន​សំណល់​ចម្លាក់​ផ្ដែរនិងហោជាង​ជា​ច្រើន​ដែល​ត្រូវ​បាន​យក​មក​ប្រើប្រាស់​ជា​ថ្មី។ តាម​រយៈក្បាច់​ចម្លាក់ទាំង​ប៉ុន្មាននេះ​ អាច​នាំឱ្យគិត​ថា​ប្រាសាទ​នេះ​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​ទី១១ ក្នុង​រចនាបថ​បាពួន។ ក្រោយ​មក​ប្រហែល​អាច​នៅ​សតវត្ស​ទី១៤ ឬ​១៥ គេបាន​កែប្រែ​ប្រាសាទ​នេះ​ដោយ​​លើក​ដី​ធ្វើ​លាន​មួយ​ទ្រវែង​នៅ​ខាង​មុខ​ប្រាសាទ ហើយ​យក​ផ្ដែ​និង​ហោជាង​មក​តម្រៀប​ជុំ​វិញ ធ្វើ​ជា​ឃឿន​ព្រះ​វិហារ​តែ​ម្ដង។ លាន​បែប​នេះ​ អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រើពាក្យ​ថា Buddhist Terrace។​ ​បើពិនិត្យ​ឱ្យ​ច្បាស់លាស់​ជាង​នេះ​ទៀត យើង​នៅ​តែ​ឃើញ​ការសាងសង់ព្រះវិហារ​នៅ​មុខ​ប្រាសាទ​បុរាណ​មាន​​ពាសពេញ​ប្រទេស​កម្ពុជា​។ ​មាន​ឧទាហរណ៍​​សន្ធឹកសន្ធាប់​ដូចជានៅប្រាសាទ​នគរបាជ័យ ខេត្ត​កំពង់ចាម, ប្រាសាទ​រកាជន្លឹង ខេត្ត​កណ្ដាល, ប្រាសាទភូមិប្រាសាទ ខេត្ត​កំពង់ធំ, ប្រាសាទ​ចេតិយ​ខេត្ត​សៀមរាប, ប្រាសាទឯកភ្នំខេត្ត​បាត់ដំបង ជាដើម។

And here I quote:
«នៅក្បែរទីទួលនោះផ្នែកខាងជើងមានទួលឧកញ៉ាតន។ នៅមិនឆ្ងាយពីនោះប៉ុន្មានមានទួលឧកញ៉ាភក្តី នៅផ្នែកខាងក្រោយទួលព្រះធាតុចម្ងាយ ប្រហែល ៥០០ម៉ែត្រ មានទួលបុរាណមួយគេហៅថាទួលបាសាន។ នៅខាងមុខទួលព្រះធាតុនេះមានស្លាកស្នាមទន្លេអុំ ដែលមានឈ្មោះថា ទន្លេអុំ​បុរស និងទន្លេអុំស្ត្រី ហើយនៅចំកណ្តាលមានវាលមួយ ជាវេទិកាសម្រាប់ស្តេចគង់ទត។ បន្ទាប់ពីទន្លេអុំនោះទៅ មានវាលប្រណាំងសេះដែលមាននៅស្លាកស្នាមជាលំអានៗ។ នៅតាមស្រែជុំវិញទួលព្រះធាតុនោះនៅពេលដែលអ្នកស្រុកធ្វើ ការភ្ជួររាស់ដីស្រែ ពួកគាត់បានប្រទះឃើញបំណែកនៃបំពង់លូបង្ហូរទឹក។ នៅក្បែរទួលព្រះធាតុនោះមានទួលមួយដែលមានលក្ខណៈជាកន្លែងឡឥដ្ឋបុរាណខ្នាតធំមួយ នៅផ្នែកខាងមុខឆៀងខាងជើងនៃទួលព្រះធាតុនោះមានស្រះទឹកធំមួយបានបន្សល់ទុកតាំងពីសម័យព្រះបាទពញាយ៉ាតមកម៉្លេះ។ ទាំងអស់នេះជាសក្ខីភាពបញ្ជាក់ថាជារាជធានីបុរាណ។»

សូមបញ្ជាក់ថាការដកស្រង់​ខាង​លើ​នេះ​ គ្រាន់តែចង់រក្សា​ទិន្នន័យ​អំពី​ទីតាំង​ និងឈ្មោះទួល​នៅជុំវិញតែប៉ុណ្ណោះ ចំពោះពាក្យដែល​គេ​និយាយ​ត​គ្នា​មក​ថាទីតាំង​នេះ​ជា​ទីតាំង​រាជធានីរបស់ព្រះបាទពញាយ៉ាត និង​ក្រោយ​មក​ស្ដេចកន ត្រូវ​ការ​ការស្រាវជ្រាវបន្ថែម ហើយ​នោះ​ជា​អ្វី​ដែល​ក្រុម​អ្នកបុរាណវិទ្យាខ្មែរ អូស្ត្រាលី និងជប៉ុនកំពុង​តែ​រុករក។ គម្រោងស្រាវជ្រាវនេះ​បាន​ធ្វើ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​អស់​រយៈពេល​៤​ឆ្នាំ​​មក​ហើយ​នៅ​អតីតរាជធានីលង្វែក (២០១៦ដល់២០១៩) ហើយគេនឹងបន្តស្រាវជ្រាវរយៈពេល​៣​ឆ្នាំ​ទៀតដោយ​ចាប់ផ្ដើមនៅ​ទីតាំង​នេះ​នៅ​ឆ្នាំ​នេះ (២០១៩) ហើយនឹង​អាច​ទៅ​ទីតាំង​នៅ​ម្ដុំ​វត្ត​ស៊ីធរ​នៅ​ឆ្នាំ​​ក្រោយៗ។ សំណួរ​ចម្បង​គឺ តើទីតាំង​នេះ​ពិត​ជា​ទីតាំង​រាជធានី​របស់ព្រះបាទ​ពញាយ៉ាត​ពេល​ដែលព្រះអង្គ​ចាក​ចេញ​ពី​ក្រុង​អង្គរ​នៅ​ឆ្នាំ១៤៣១​មែនឬយ៉ាងណា?​ ចំពោះ​របាយការណ៍​អំពី​ការ​សិក្សា​ទាំង​ប៉ុន្មាន​ សូមរង់ចាំ​ការ​បោះពុម្ពផ្សាយ​នៅ​រយៈពេល​ប៉ុន្មានឆ្នាំ​ខាង​មុខ​ទៀត។

ខ្ញុំ​បាន​ទៅ​ដល់​ទីតាំង​នេះពីរដង។ លើក​ទី១​នៅ​ចុង​ឆ្នាំ​២០១៣ និង​លើក​ទី២ កាលពី​ថ្ងៃអាទិត្យ​ទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩។ កាល​ពី​លើក​ទី១​នោះ ខ្ញុំ​ទៅ​ដោយឯក​ឯង ដោយ​មាន​លោក​តា​អាចារ្យវត្ត​បារាយណ៍​ព្រះជីវ៍ធំជូនទៅ ឯ​លើក​ទី២​នេះ ទៅក្នុង​លក្ខណៈផ្លូវការ​ដោយ​​រួម​ជា​មួយ​សាស្ត្រាចារ្យ និង​បុគ្គលិក​សកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​វិចិត្រ​សិល្បៈ​នាំ​និស្សិត​​បុរាណវិទ្យា និង​ស្ថាបត្យកម្ម​ទៅ​សិក្សា​ស្វែង​យល់​ពីការកំណាយ​បែប​បុរាណវិទ្យា និង​គោល​បំណង​នៃ​គម្រោង​សិក្សា​នេះ។

រូបថត​នៅ​ខែធ្នូឆ្នាំ២០១៣

រូបថតថ្ងៃ១២ខែឧសភា២០១៩

[ខ្ញុំនឹងបង្ហាញ​ចម្លាក់​នៅប្រាសាទ​នេះ​នៅ​ប្រកាស​ក្រោយ]

សូមអាន៖

Categories: រមណីយដ្ឋាន, រឿង​រ៉ាវ​អំពី​ខែត្រ​កំពង់ចាម | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , , , , | 2 មតិ

បញ្ជី​អំពី​ប្រាសាទ​បុរាណ និង​ទីតាំង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​ស្រុក​កំណើត


នេះជាតារាងរៀបរាប់ឈ្មោះប្រាសាទបុរាណ និងទីតាំងមួយចំនួនដែលមានតម្លៃជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៅ ខេត្តកំពង់ចាម និងខេត្តត្បូងឃ្មុំ។ ការដែលធ្វើនេះមិនមែនគ្មានហេតុទេ ដែលខិតខំប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ បង្កើត​ប្លុកនេះឡើងជាពិសេសចំពោះ ខេត្តកំពង់ចាម ក៏ដោយសារជាស្រុកកំណើត ទោះឃ្លាតឆ្ងាយប៉ុណ្ណា យូរប៉ុណ្ណា ក៏​អារម្មណ៍នឹករលឹកអនុស្សាវរីយ៍នានារាប់មិនអស់តាំងពីមិនទាន់ដឹងក្ដី​មក ហាក់ប្រាកដនៅនឹងភ្នែក។

7 5

Categories: ផ្សេងៗ, រមណីយដ្ឋាន | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , , , , | បញ្ចេញមតិ

ភ្នំត្រប់


***

អត្ថបទដើម ៖ បណ្ដាញព័ត៌មានវប្បធម៌ខ្មែរ ៖ ភ្នំត្រប់

អានបន្ថែម ៖ ប្រាសាទវត្តប្រើសមាស

Categories: រមណីយដ្ឋាន, រឿង​រ៉ាវ​អំពី​ខែត្រ​កំពង់ចាម | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , , | 2 មតិ

​សារសំខាន់​នៃ​ប្រាសាទ​ជើង​អង្គ


នៅ​ក្នុង ​រាជធានី​​ស្រឡប់​ដូន​តី​ពិជ័យ​ព្រៃនគរ​ នៅ​ខែត្រ​កំពង់ចាម​កន្លងមក យើង​បាន​កត់​សម្គាល់​​នូវ​​​វត្តមាន​នៃ​ប្រាង្គ​​ប្រាសាទ​​នា​​សម័យ​​បុ​រេ​អ​ង្គ​រ​ មួយ​ចំនួន ​។ ដោយ​សារ​តែ​វត្តមាន​​របស់​​បូជនីយដ្ឋាន​​បែប​​ព្រហ្មញ្ញសាសនា​ទាំងនោះ ទើប​យើង​បាន​ទទួល​ស្គាល់​ថា មុននឹង​ក្លាយទៅជា​ព្រះរាជា​ធានី​របស់​ស្តេច​កន នា​ដើម​ ស​.​វ​.ទី ​១៦ តំបន់​ខាងលើ​នេះ​ ធ្លាប់​ជា​មជ្ឈមណ្ឌល​វប្បធម៌​យ៉ាង​សំខាន់​មួយ​ក្នុង​ ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា ​រួច​ទៅ​ហើយ​ ។

មូលហេតុ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​មានការ​សន្និដ្ឋាន​ដូច្នេះ គឺ​បណ្ដាល​មកពី​បុព្វការី​ជន​បាន​ទុក​នូវ​កេរ្តិ៍​ដំណែល​​វប្បធម៌ គ្រប់​សម័យ​កាល​នៅ​ទីនោះ ដែល​បង្ហាញ​បញ្ជាក់​យើង​​អំពី​​ចំណាស់​​នៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ក្នុង​ភូមិ​ភាគ​នេះ​ ។ ហើយ​ម្យ៉ាង​វិញ​ទៀត ស្ថានភាព​នេះ​ក៏​បង្ហាញ​ឲ្យ​ដឹង​ផង​ដែរ​ថា មិនមែន ​ស្ដេច​កន ស្ដេច​ជ្រែករាជ្យ​ទេ ដែល​បាន​ស្ថាបនា​ប្រាង្គ​ប្រាសាទ​​​ទាំង​នោះ​​ឡើង ដូច​ករណី​ ប្រាសាទ​ជើង​អង្គ ដែល​យើង​និង​ពិនិត្យ​នៅ​ខាងក្រោម​នេះ​ ។

រូបភាព ១-២ :​តួ​ប្រាសាទ និង​សិលាចារឹក K. 99/Ka 288 (​ម​.​ត ១៩៩៨)

ប្រាសាទ​ឥដ្ឋ​ទោល​នេះ ដែល​ស្ថិត​ក្នុង ភូមិ​ជើង​អង្គ នៅ​ខាងជើង​ឆៀង​​​ខាងកើត​នៃ ​បន្ទាយ​ព្រៃនគរ ស្រុក​​ត្បូងឃ្មុំ ខែត្រ​កំពង់ចាម ​បច្ចុប្បន្ន ត្រូវ​បាន​សាងសង់​ដោយ​ ព្រះបាទ​ជ័យ​វរ្ម័ន ទី​៤ (៩២៤-៩៤១) ដើម្បី​ឧទ្ទិស​ដល់ ​ព្រះ​សិវៈ ដូច​ខ្លឹមសារ​នៃ​ផ្ទាំង​សិលាចារឹក​មួយ​ផ្ទាំង (K.99/Ka 288) ជា​ភស្តុតាង​ស្រាប់​ ។ សូម​ជម្រាប​ថា តាម​ខ្លឹមសារ​នៃ​សិលាចារឹក ជា​ភាសា​ខ្មែរ​-សំស្ក្រឹត នៅ​ក្លោង​ទ្វារ​ខាងជើង​នៃ​ប្រាសាទ​ ។ ប្រាសាទ​ជើង​អង្គ ដែល​បែរមុខ​ទៅ​ទិស​ខាងកើត ត្រូវ​បាន​ស្ថាបនា​ឡើង​នៅ ​ឆ្នាំ ៨៤៤​ ឝក ត្រូវ​​និង​គ​.​ស. ៩២៣​ ។ សូម​រំឭក​ថា បូជនីយដ្ឋាន​នេះ មាន​រាង​បួន​​ជ្រុង​ស្មើ និង​ទំហំ​ប្រមាណ​ជា ៤​ ម៉. x ៤​ ម៉. និង​កម្ពស់​ប្រមាណ​ជា ៦ ម៉. ស្ថិត​​នៅ​លើ​ទួល​មួយ​ខ្ពស់​ពី​ដី​ ។​

បូជនីយដ្ឋាន​សម័យ​អង្គ​រ​នេះ ស្ថិត​ក្នុង​រចនា​បថ​​កោះ​កេរ្តិ៍ ហើយ​បាន​បន្សល់​នូវ​សសរ​ពេជ្រ និង​ក្បាច់​ផ្ដែរ​មួយ​ដែល​​រេច​រិល គួរ​ឲ្យ​អាណិតអាសូរ​ណាស់ ​។ តាម​ពិត​​ទៅ​ភិនភាគ​នៃ​ប្រាសាទ​នេះ មិន​មាន​លក្ខណៈ​ខុសគ្នា​ប៉ុន្មាន​ទៅ​នឹង​ប្រាង្គ​ប្រាសាទ​ដទៃ​ៗ ឯទៀត ដែល​ត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​ដោយ​វិចិត្រករ​ក្នុង​រាជ្យ​របស់​ ព្រះបាទ​ជ័យវរ្ម័ន​ ទី ​៤​នោះ​ទេ​ ។ វត្តមាន​របស់​ប្រាសាទ​នេះ ជា​ព័ត៌មាន​ពិត​ដែល​គេ​ពុំ​អាច​ប្រកែក​បាន ស្ដី​ពី​វិសាលភាព​នៃ​ភូមិសាស្ត្រ ដែល​ត្រូវ​បាន​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ព្រះរាជា​អង្គ​ខាង​លើ​នេះ​ ។​

តើ​ហេតុអ្វី​បានជា ​រចនា​បថ​​កោះ​កេរ្តិ៍ ​ត្រូវ​បាន​គេ​រក​ឃើញ​ក្នុង​តំបន់​នេះ ​?

ចម្លើយ​គឺ អំណាច​របស់​ព្រះមហាក្សត្រ​អង្គ​នេះ​បាន​លាតសន្ធឹង​ពី ​ខែត្រ​ព្រះវិហារ រួមមាន​ខែត្រ​មួយ​ចំនួន​នៅ​លើ​ខ្ពង់រាប​​នគររាជ​សីមា ដូច​ ​ខែត្រ​​បុរីរម្យ និង​នគររាជ​សីមា​ ជា​អាថ៌ ដល់​ភូមិភាគ​នេះ​យ៉ាង​ប្រាកដ​ ៕

ដោយ ៖ ​ម​.​ត្រា​ណេ

***

អត្ថបទ​ដើម ៖ CEN : សារសំខាន់​នៃ​ប្រាសាទ​ជើង​អង្គ នៅ​ខេត្តកំពង់ចាម​

Categories: រមណីយដ្ឋាន | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , | បញ្ចេញមតិ

ព្រះធាតុតូច ឬ ចេតិយ


ព្រះ​ធាតុ​តូច ឬ​ចេតិយ​ តាម​ការ​ហៅ​របស់​អ្នក​ស្រុក ជា​ប្រាសាទ​ថ្ម​បាយ​ក្រៀម​ នៅ​ជាប់​ផ្លូវ​លំ​ដី​ក្រហម​មួយ​ខ្សែ​ដែល​រត់​កាត់​​វាល​ស្រែ នៅ​ប្រមាណ ១ គ.ម៉. ទិស​ពាយ័ព្យ​ ភូមិ​ខ្សាក ឃុំ​ពពេល ស្រុក​ពញាក្រែក បច្ចុប្បន្ន​ខែត្រ​ត្បូង​ឃ្មុំ ។ ប្រាសាទ​នេះ​មាន ៖

  1. ប៉ម​មួយ​ធ្វើ​ពី​ថ្ម​បាយ​ក្រៀម​ បែរ​មុខ​ទៅ​កើត ​មាន​យ៉​មួយ​​ធ្វើ​ពី​ថ្ម​បាយ​ក្រៀម ។
  2. កសិណ​មួយ​ព័ទ្ធ​ជុំវិញ និង​ត្រពាំង​ហាវ (អ្នក​ស្រុក​ហៅ​ថា​ ហួច) ទំហំ ២៥ ម៉. x ៥០ ម៉. នៅ​ខាង​កើត​ចម្ងាយ ៥០ ម៉. ។

នៅ​ឆ្នាំ ២០០៤ ជញ្ជាំង​ខាង​លិច​របស់​ប្រាសាទ​រលំ​បាក់បែក តែ​នៅ​រក្សា​យ៉​ និង​ផ្នែក​ខាង​កើត ។ ខឿន​សំណង់​ថ្មី​មួយ​សង់​ជាប់​ខាង​កើត​តួ​ប្រាសាទ ។ (CISARK : 02-April-2008)

ខ្ញុំ និង​សម្លាញ់​ខ្ញុំ​បាន​ទៅ​ដល់​ទីតាំង ព្រះ​ធាតុ​តូច​កាល​ពី​បិណ្ឌ​ទី ១៤ ថ្មីៗនេះ ។ ប្រាសាទ​មាន​ទីតាំង​ល្អ នៅ​កណ្ដាល​វាល​ស្រែ មាន​ខ្យល់​អាកាស​បរិសុទ្ធ មាន​រោង​សម្រាប់​ជ្រក និង​សម្រាក​បាន​សម្រាប់​ប្រជាកសិករ​យើង ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា ទីតាំង​នេះ​មិន​អាច​យក​ទៅ​កែ​ប្រែ​បាន​ជា​ រមណីយដ្ឋាន បាន​នោះ​ទេ ដោយ​សារ​សំណង់​បុរាណ​នេះ​តូច មិន​មាន​ក្បាច់រចនា​ ឬ​មាន​លក្ខណៈ​ពិសេស​ ​គឺ​ត្រឹម​តែ​ជា​ទី​សក្ការ​របស់​អ្នក​ស្រុក ។

Categories: រមណីយដ្ឋាន | ពាក្យ​គន្លឹះ៖ , , , , | បញ្ចេញមតិ

បង្កើត​វេបសាយ​ឬ​ប្លក់​មិន​គិត​ប្រាក់​មួយ​នៅ WordPress.com.

%d bloggers like this: