នៅឆ្នាំ ២០០៦ កន្លងមកនេះ គេបានរកឃើញនៅភូមិស្តើងជ័យ ស្រុកជើងព្រៃ ខេត្តកំពង់ចាម ដែល ស្ថិតមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីទីក្រុងភ្នំពេញបច្ចុប្បន្ន នូវរូបចម្លាក់មួយចំនួននាសម័យមុនអង្គរ។
ចម្លាក់ដែលរកឃើញនៅភូមិស្តើងជ័យ ស្រុកជើងព្រៃ ខេត្តកំពង់ចាម និង ចម្លាក់ព្រះពុទ្ធអង្គ កំពស់ ៣៩ ស.ម សារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញ
(ឯកសារ Bunker & Latchford, Khmer Bronzes)
ចម្លាក់ទាំងនោះ ធ្វើអំពីសំរិទ្ធិ រួមមាន ព្រះពុទ្ធបដិមាខ្មែរនាសម័យមុនអង្គរ ៥អង្គ និងចម្លាក់ជាលក្ខណៈ ចិនពីរអង្គ។ មួយតំណាងព្រះពោធិសត្វ និងមួយទៀតតំណាងទ្វារបាល ឬអ្នកយាមទ្វារ ស្ថិតក្នុងរជ្ជ កាលសួយ ឬថាំង រវាងស.វទី ៦-៧ នៃគ.ស។
ក្រោយពីការជួសជុលរួចជាស្ថាពរ ចម្លាក់បុរាណទាំងប៉ុន្មានខាងលើនេះ ដែលសព្វថ្ងៃត្រូវបានរក្សាទុក ក្នុងសារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញ ឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យយើងឃើញជ្រុងមួយនៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃអតីតព្រះរាជាណាចកម្ពុជា ដែលពីមុនគេពុំសូវដឹង ឮ ឡើយ។បើនិយាយម្យ៉ាងទៀត យើងអាចនិយាយបានថា បុរាណវត្ថុទាំងនោះ បានចូលរួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ចំពោះចំណេះដឹង អំពីទំនាក់ទំនងរវាងខ្មែរ និងចិន នាសម័យមុន អង្គរ ដែលជាភាគច្រើន គេគ្រាន់តែដឹងតាមរយៈសំណេរដៃតែប៉ុណ្ណោះ។
ដូចទើបពោល ចំនួនព្រះបដិមាដែលគេបានរកឃើញ នៅភូមិស្តើងជ័យនោះ មានចំនួនទាំងអស់ ៧ ក្នុងនោះមានពីរជាសិល្បៈចិន ហើយ ៥ទៀត គឺជារបស់ខ្មែរនាសម័យមុនអង្គរ។ ចំពោះការកំណត់ កាលបរិច្ឆេទនៃចម្លាក់ចិន មានការលំបាកបន្តិច ព្រោះរូបទាំងពីរនោះមិនមានអាយុកាលដូចគ្នាទេ។ ព្រោះថា ព្រះរូបមួយដែលតំណាងព្រះពោធិសត្វស្ថិតក្នុងរជ្ជកាលសួយ ពោលគឺនៅស.វទី៦ នៃគ.ស ព្រះបដិមាទីពីរ ដែលជាចម្លាក់ទ្វារបាល មានអាយុកាលតិចជាបន្តិច ព្រោះស្ថិតក្នុងអន្តរកាលរវាង សន្តតិវង្សសួយ និងថាំង ពោលគឺរវាងស.វទី៦ និងទី ៧។
ក្នុងដំណើរបេសកម្មស្រាវជ្រាវខាងបុរាណវិទ្យាមួយទៅកាន់ទីក្រុងមុនអង្គរមួយ នាសម័យនគរភ្នំ ឈ្មោះអ៊ូថង នៅខេត្តសុផាន់បុរី នៅឆ្នាំ ១៩៦៧ លោកប័ស ស៊ឺលីយេ ក៏បានឃើញចម្លាក់ព្រះពោធិ សត្វដូចគ្នា និងចម្លាក់របស់យើងមួយអង្គដែរ ហើយចំពោះលោក ចម្លាក់នេះគឺស្ថិតក្នុងសម័យកាល នៃរាជវង្សសួយ។
ចំណែកព្រះពុទ្ធបដិមាខ្មែរមុនសម័យអង្គរ យើងឃើញមានរូបសំណាក់ព្រះពុទ្ធអង្គសំរិទ្ធិ៣ (មួយមានកំពស់ ៣៩ស.ម ហើយពីរទៀត កំពស់ ២៩ស.ម និង ១៤ស.ម ដែលស្ថិតក្នុងឥរិយាបថឈរ) និងពីរទៀត ជារូប បែប មហាយាន មួយតំណាងព្រះអវលោកេស្វរៈ (១៣ស.ម) និងមួយទៀត រូបព្រះស្រីអារ្យមេត្រី (កំពស់ ១៧ស.ម)។
ជាអវសាន អ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ គឺថា ដោយសារតែព្រះពុទ្ធបដិមាបុរាណទាំងនោះ ទាំងហិនយាន ទាំងមហា យាន ត្រូវបានរកឃើញនៅទីតាំងតែមួយ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា ប្រព័ន្ធសាសនាខ្មែរ នា សម័យនោះ ជាជំនឿដែលមានលក្ខណៈសំយោគ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ស្តីពីចំណាស់របស់ព្រះពុទ្ធបដិមា ខ្មែរទាំងនោះ តាមការស្រាវជ្រាវ សិក្សាវិភាគ យើងអាចនិយាយបានថា ចម្លាក់បុរេ ឬមុនអង្គរទាំងនោះ យ៉ាងហោចណាស់ក៏ស្ថិតនៅពាក់កណ្តាលស.វទី ៧ នៃគ.សដែរ៕ (ម.ត្រាណេ)
អត្ថបទដើម៖ ខេមរវិទ្យា៖ របកគំហើញបុរាណវិទ្យាថ្មី នៅខេត្តកំពង់ចាម
កំពង់ចាម កំពង់ចិត្ត 